W jakich preparatach medycznych znajdziesz przeciwbakteryjny olejek gozdzikowy

Witaj,

Ludzie interesowali się roślinnymi substancjami zapachowymi od zamierzchłych czasów. Potwierdzają to wykopaliska prowadzone na terenach państw starożytnych (Grecji, Rzymu, Egiptu, Indii i Chin). Hipokrates (460-377 p.n.e.), Dioskurides (I w n.e.), Galen (131-201) Avicenna (980-1037) w swoich dziełach opisali działanie takich roślin oraz zastosowanie w lecznictwie. Goździki od wielu wieków były stosowane jako przyprawa korzenna.

Olejek goździkowy uzyskiwany jest z pąków kwiatowych wiecznie zielonego drzewa goździkowego Eugenia caryophyllata Thunenberg (Myrtaceae)(1). Eugenia (słowo pochodzenia łacińskiego) i caryophyllus (słowo pochodzenia greckiego) oznaczają liście orzecha, a pąki drzewa wyglądem przypominają orzechy. Natomiast nazwa clove (od łacińskiego słowa clavus, oznaczającego gwóźdź) odnosi się do kształtu pąków. Roślina może osiągać powyżej 15 metrów wysokości. Rośnie na Sumatrze, Madagaskarze, Zanzibarze, Wyspach Mauritius i na Seszelach. Najlepsze goździki pochodzą z Tanzanii. Goździki jako przyprawa były znane w Chinach jeszcze przed 266 r. p.n.e. W 1970 r. we Francji rozpowszechniła się uprawa drzewa na wyspie Mauritius i Reunion. Drzewo to pochodzi z Filipin i obecnie uprawiane jest w wielu krajach zlokalizowanych w strefie podzwrotnikowej. Olejek goździkowy otrzymywany jest z pąków kwiatowych na drodze destylacji z parą wodną. Głównym składnikiem olejku jest eugenol (ok. 95%) i jego izomer izoeugenol.

Olejek goździkowy charakteryzuje się działaniem antyseptycznym i przeciwbólowym. Znalazł zastosowanie w leczeniu reumatyzmu, artretyzmu, zakażeń górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego. W terapii często wykorzystywany jest jako środek przeciwbakteryjny w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, gardła, nosa, przy przeziębieniach i katarze (w formie inhalacji i aerozoloterapii).

Olejek goździkowy wchodzi w skład następujących preparatów: Amol, Aromatol, Argol, Olbas, Soma i Salviasept. Ponadto olejek goździkowy i otrzymywany z niego eugenol jest stosowany w stomatologii, głównie jako środek odkażający i przeciwbólowy (miejscowo znieczulający).

Eugenol jest skladnikiem past mumifikacyjnych i past używanych do wypełnień kanałów korzeniowych zębów (preparaty Caryosan i Endomethazone). Eugenol w połączeniu z tlenkiem cynku tworzy pastę używaną do pośredniego przykrycia miazgi i opatrunku stosowanego w leczeniu endodontycznym.

Olejek goździkowy jest też dodawany do maści rozgrzewających oraz do niektórych leków w celu poprawienia zapachu. Ma również zastosowanie w przemyśle spożywczym i kosmetycznym.

Przeprowadzone przez różnych autorów badania wykazały, że olejek goździkowy działa przeciwbakteryjnie.

Doświadczenia nad przeciwdrobnoustrojową aktywnością olejków eterycznych były prowadzone w Instytucie Pasteura już w XIX wieku .

Chamberland w 1887 r. badał wpływ wyciągu z oregano, cynamonu i goździków na laseczki z gatunku Bacillus anthracis . Udowodnione zostało działanie ekstraktów z goździków wobec różnych patogennych bakterii.

Wykazano ponadto, że olejek goździkowy i eugenol są wysoce aktywne wobec grzybów drożdżopodobnych i pleśniowych.

Olejek wykazuje też aktywność wobec dermatofitów .. W porównawczych badaniach działania przeciwgrzybiczego olejków eterycznych stwierdzono, że olejek goździkowy wykazuje 8 razy silniejsze działanie w porównaniu z fenolem, a olejek lawendowy jest tylko 1,6 razy silniejszy.

Według Coxa  głównym miejscem działania olejku jest ściana komórkowa. Założenie to potwierdzają obserwacje komórek grzybów w mikroskopie elektronowym, które wcześniej poddano działaniu olejku . Hussein i wsp.  opisali działanie olejku przeciw wirusom zapalenia wątroby typu C, a Kurokawa i wsp.  aktywność eugeniny otrzymanej z wyciągu goździków wobec wirusów Herpes (HSV-1).

Niektóre badania wskazują też na korzystne antyoksydacyjne właściwości głównego składnika olejku goździkowego – eugenolu . Opisano też antykarcinogenne działanie olejku goździkowego.