Postaci leków ziołowych

Najpopularniejszą  formą leku ziołowego są tzw. ziółka/ Species /. W skład wchodzi jeden lub więcej surowców roślinnych / mieszanek ziołowych /, z których po wytrawieniu wodą uzyskuje się napój zawierający substancje czynne w nich zawarte.

Świeżo przygotowane wyciągi wodne z surowców roślinnych dzieli się na odwary, napary i maceracje. Sposób przyrządzania ziółek dostosowany jest do rodzaju surowców roślinnych, tak by wyciąg zawierał optymalną ilość substancji biologicznie czynnych, zapewniającą pożądane działanie lecznicze.

Duża dawka ziół nie zapewnia większej skuteczności leczniczej sporządzonego wyciągu, przeciwnie mocniejszy wyciąg może spowodować niepożądane skutki uboczne.Dlatego sporządzając ziółka w domu należy stosować dawki  wypróbowane w wieloletniej praktyce.

Odwary

Rozdrobniony surowiec zalewa się  przepisaną ilością wody o temperaturze pokojowej, starannie miesza, przykrywa i umieszcza w łazni wodnej. Podczas ogrzewania temperatura nie powinna być wyższa niż 90 stopni C przez 30 minut / jeżeli w naczyniu jest około 200-250 g wody, wystarczy ogrzewanie przez 45 minut bez kontroli temperatury /. Następnie zawartość cedzi się, a pozostałość na sitku przemywa wrzącą wodą  i uzupełnia odwar do przepisanej objętości.

Napary

Surowiec umieszcza się w ogrzanym  na łazni wodnej naczyniu, zalewa przepisana ilością wrzącej wody i pod przykryciem  ogrzewa przez 15 minut. Następnie zdejmuje się z łazni  i odstawia na 15 minut, od czasu do czasu mieszając. Zawartość należy przecedzić, pozostały na sitku surowiec przemyć wrzącą wodą i uzupełnić napar do przepisanej ilości

Maceracje

Surowiec zalewa się przepisaną ilością wody o temperaturze pokojowej i pozostawia na 30 minut ,często mieszając. Następnie zawartość należy przecedzić i surowiec pozostały na sitku przemyć  taką ilością wody, aby uzyskać przepisana ilość maceracji.

Z korzenia prawoślazu i nasienia lnu można przyrządzać tylko maceracje, z surowców zawierających glikozydy nasercowe / liść naparstnicy wełnistej i purpurowej, ziela miłka wiosennego, liść i kwiat konwalii / należy przyrządzać tylko napary. Ze wszystkich pozostałych surowców sporządza się odwary.

Wyciągi wodne z surowców roślinnych są nietrwałe i powinny być zużyte w dniu sporządzenia, ewentualnie – przechowywane w lodówce- w ciągu kilku dni.

W  przemyśle farmaceutycznym produkowane są trwałe wyciągi przez wytrawianie surowców roślinnych etanolem. Najczęściej są to nalewki / tincturae/ otrzymywane przez wytrawianie etanolem o odpowiednim stężeniu / zwykle 70%/, w stosunku : 5 części etanolu na 1 część wysuszonego i odpowiednio rozdrobnionego surowca. Przy surowcach silnie działających stosunek ten wynosi 10:1

Z surowców świeżych sporządzane są  tak zwane intrakty/ Intracta / i soki / Succi /. Przed maceracją etanolem świeże surowce poddawane są stabilizacji parami alkoholu w celu unieczynnienia występujących w tkankach roślinnych enzymów powodujących rozkład zawartych w nich substancji czynnych.

Inną formą leku otrzymywanego przez wytrawianie surowców roślinnych etanolem lub innymi rozpuszczalnikami są wyciągi / Extracta /. Wyciągi płynne  Extracta fluida / sporządzane są w stosunku 1:1, tzn. 1 część  wyciągu zawiera substancje czynne 1 części surowca roślinnego.. Przez zagęszczenie wyciągów płynnych do konystencji miodu uzyskuje się wyciągi gęste / Extracta spissa /, a po całkowitym odparowaniu rozpuszczalnika wyciągi suche / Extracta sicca /

Wyciągi i nalewki służą często do wyrobu innych postaci, mniej lub bardziej złożonych leków ziołowych: proszków, granulatów, tabletek, drażetek, kropli, czopków, maści , mazideł, aerozoli, ampułek i innych.